Wie een masker draagt vertelt de waarheid

 Het is zaterdagochtend half zes. De slaap heeft mij verlaten, door het hoofd tollen gedachten. Een paar dagen geleden las ik iets op het internet over The Masked Marauders. Ik heb toen die elpee van zolder gehaald en naast de platenspeler gezet met het voornemen om weer eens te luisteren. De plaat staat daar nog, aan luisteren ben ik nog niet toegekomen.

The Masked Marauders is een grap, geslaagde grap die minstens één keer per jaar beluisterd moet worden. In oktober 1969 stond in Rolling Stone een door T.M. Christian - pseudoniem van Greil Marcus - geschreven recensie van het album van de groep The Masked Marauders. Volgens de recensie gaat achter de naam The Masked Marauders een supergroep schuil bestaande uit onder andere John Lennon, Mick Jagger, Paul McCartney, George Harrison en Bob Dylan.

Door die recensie ontstaat er vraag naar The Masked Marauders. Het probleem is dat de elpee niet bestaat. Een aantal onbekende muzikanten wordt opgetrommeld en de plaat wordt alsnog opgenomen. De muzikanten zetten hun Mick Jagger-masker, hun Bob Dylan-masker hun vul-het-maar-in-masker op om de illusie dat de band The Masked Marauders bestaat uit een aantal wereldberoemde musici vol te houden.

Is dit een grap of is dit bedrog?

Terwijl ik over die vraag nadenk, liggend in het donker in de vroege ochtend, realiseer ik me dat het vandaag 31 oktober is. Het is precies 56 jaar geleden dat Bob Dylan een concert in de Philharmonic Hall in New York gaf en ergens tussen twee songs grapte: "It's just Halloween. I have my Bob Dylan mask on. I'm masquerading." Een ogenschijnlijk onschuldige grap van een hoorbaar onder invloed zijnde jonge muzikant. Ik denk vaak aan die grap. Wie de Dylan-literatuur erop na slaat weet dat ik daarin niet uniek ben.

Bob Dylan zet zijn Bob Dylan-masker op. Hij is vermomd.

De gedachten springen als vanzelf naar Rolling Thunder Revue: a Bob Dylan Story by Martin Scorsese. In deze film zegt Dylan, ik parafraseer: "wie een masker draagt vertelt de waarheid, wie geen masker draagt waarschijnlijk niet." Er is veel over deze uitspraak te doen geweest sinds de première van de film. Vooral omdat Bob Dylan terwijl hij dit zegt geen masker draagt waardoor de uitspraak een paradox is.

Ik realiseer me voor het eerst, starend in de duisternis van de vroege ochtend, dat men (ik) zich teveel blind staart op het paradoxale van de uitspraak waardoor een en ander verloren gaat.

Wie zegt dat Bob Dylan terwijl hij dit zei geen masker droeg? Het is kortzichtig om te denken dat een masker altijd gemaakt is van plastic of papier-maché en met elastiekjes achter de oren vast zit.

In 1964 zei Dylan het al: "I have my Bob Dylan mask on" en niemand zag het. Men lachte.

Mijmerend over bovenstaande schieten er steeds meer maskers door mijn hoofd. Het zijn zijstraten die mij uiteindelijk brengen bij een beter begrip van Dylans uitspraak over de maskerdragers.

De zijstraten:

In 1972 verschijnt het album Broadside Ballads vol. 6: Broadside Reunion. Op de voorzijde van de hoes staat een man (Phil Ochs?) die een uitgeknipt portret van Bob Dylan voor zijn gezicht houdt als een masker. Op het album staan enkele door Dylan gezongen nummers. De opnamen verschijnen op dit album onder het pseudoniem Blind Boy Grunt. 

Dylan gebruikt gedurende zijn carrière vaker schuilnamen, zoals Tedham Porterhouse op een album van Ramblin' Jack Elliott en Bob Landy wanneer hij piano speelt op een song van Geoff Muldaur. Het zijn twee voorbeelden uit een langere lijst schuilnamen.

In "Abandoned Love" zingt Dylan:

Everybody’s wearing a disguise

To hide what they’ve got left behind their eyes

Bob Dylan neemt het nummer op voor zijn album Desire, waarop het niet terecht komt. Niet lang na deze opnamen begint hij aan de The Rolling Thunder Revue, een tour waarbij hij soms een masker draagt tijdens het zingen van "When I Paint My Masterpiece" en zijn gezicht verbergt achter witte verfvegen op zijn wangen.

Tijdens die tour wordt een film gemaakt, Renaldo & Clara. In de film is Bob Dylan Renaldo. De rol van Bob Dylan wordt gespeeld door Ronnie Hawkins.

In de tweede helft van de jaren tachtig wordt Bob Dylan Lucky, een van de gebroeders Wilbury. Voor een tweede album van Traveling Wilburys wordt hij Boo Wilbury.

Dan is er natuurlijk nog de mede door Dylan geschreven film Masked And Anonymous en het onlangs opgedoken interview met Tony Glover uit 1971 waarin Dylan zegt dat hij uit vrees voor anitsemitisme het karakter (masker) Bob Dylan bedacht waarachter Robert Zimmerman verdween.

Natuurlijk zijn er meer maskers in Dylans leven en carrière te vinden, maar de lijst hoeft niet uitputtend te zijn om mijn punt te maken. 

Terug naar het masker waarover Dylan het heeft in de Rolling Thunder-film. Wie een masker draagt vertelt de waarheid. Draagt Bob Dylan niet zijn Bob Dylan-masker terwijl hij dit zegt? Of zijn geïnterviewde-masker? Het masker van de acteur?

Wie een masker draagt vertelt de waarheid.

Met dank aan het masker op de hoes van het eerder genoemde Broadside Ballads vol. 6 denk ik aan Dylans derde album: The Times They Are A-Changin'. Op dit album staat "North Country Blues", een song over de ellende, de armoede ontstaan na het sluiten van de mijnen in het noorden van Amerika. De song vertelt het verhaal vanuit het perspectief van een mijnwerkersvrouw, een moeder. Een schitterende song. De jonge Bob Dylan heeft het masker van de mijnwerkersvrouw opgezet om de song te kunnen zingen. Ik geloof hem, hij zingt de waarheid omdat hij dat masker van die vrouw heeft opgezet. Had hij dit niet gedaan, had hij de song met de stem van de jongeman Bob Dylan gezongen, dan was de song niet zo goed uit de verf gekomen als dat nu het geval is.

Iedere niet autobiografische song vereist een masker. Bob Dylan zet dat masker op voor hij zijn mond opent en zingt. Wie een masker draagt vertelt de waarheid.