Op bladzijde 210 van Tegenkultuur staat de cover van het tijdschrift Bikkelacht no. 62 afgebeeld. Op die cover staat een jongedame met in haar handen Bikkelacht no. 61 en op de cover van no. 61 staat Bob Dylan. Het lijkt Droste wel, of Alice in Wonderland: in een boek staat een cover en op die cover staat een cover en op die cover staat Bob Dylan, bent u er nog?
Goed, Bob Dylan staat dus op de cover van Bikkelacht no. 61 (en daarmee ook op de cover van no. 62). Ik moet bekennen dat ik nog nooit van Bikkelacht had gehoord, na wat zoeken blijkt het het clubblad van de studenten-sociëteit Olofspoort te zijn, het verscheen van 1965 tot en met 1967. Het blad kreeg enige 'faam' nadat in no. 63, verschenen in april 1966, een foto werd gepubliceerd van een topless dame die enige overeenkomsten vertoonde met de toen net getrouwde prinses Beatrix (zie hier).
De Beatrix-lookalike laat ik hier even voor wat het is, het gaat me om de Dylancover van Bikkelacht no. 61. Op die cover staat de bekende, door Saul Lambert gemaakte tekening van Bob Dylan. Een afdruk van deze tekening werd in augustus 1965 bij de eerste Amerikaanse persingen van Highway 61 Revisited gevoegd. In Nederland werd de tekening gebruikt voor de hoes van de single 'Just Like A Woman' c/w 'Obviously 5 Believers'. Aangezien het nogal onwaarschijnlijk is dat de redactie van Bikkelacht kon beschikken over de print die bij de Amerikaanse persing van Highway 61 Revisited zat, lijkt het logisch om te concluderen dat de makers van Bikkelacht no. 61 gebruik hebben gemaakt van de singlehoes van 'Just Like A Woman'. Maar hoe logisch dat ook lijkt, dat kan niet kloppen. In Bikkelacht no. 61 kan ik niks vinden over wanneer dit blad is verschenen, maar met dank aan de berichtgeving rond de topless dame in no. 63 weten we dat de Bikkelacht met Dylancover (ruim) voor april 1966 is uitgekomen. CBS Nederland bracht de single 'Just Like A Woman' uit op 2 september 1966 (zie Bob Dylan in Nederland 1965 - 1984; blz. 59), ruim na het verschijnen van Bikkelacht no. 61 dus.
Als dan niet de print bij de Amerikaanse persing van Highway 61 Revisited of de hoes van Nederlandse single 'Just Like A Woman' de redactie van Bikkelacht voorzag van de Lambert-tekening, waar vonden ze die tekening dan wel?
De meest waarschijnlijke kandidaat, zo is mijn eerste gedachte, is het artikel 'Bob Dylan: pure poëzie van deze tijd' dat op 6 november 1965 in Twentsch Dagblad Tubantia stond.[1] Bij dit artikel staat de tekening van Lambert afgedrukt. Echter is het onwaarschijnlijk dat een redactie van een Amsterdamse studentenblad een Twentse krant leest. Bovendien is het bovenste deel van de tekening van Lambert verdwenen in Tubantia, Bob Dylan mist een stukje haar en dat terwijl de tekening toch echt in z'n geheel op de cover van Bikkelacht no. 61 staat. Tubantia kan dus niet de bron zijn voor het gebruik van deze tekening door de redactie van Bikkelacht. [dank Hans!]
Het is waarschijnlijker dat de Amsterdamse redactieleden van Bikkelacht wel eens een editie van de Nieuwe Haarlemsche Courant hebben opgeslagen dan dat ze regelmatig Tubantia lazen. Nieuwe Haarlemsche Courant publiceerde de Lambert-tekening op 16 november 1965. Echter, voor publicatie in Nieuwe Haarlemsche Courant is nog drastischer de schaar gezet in de Lambert-tekening, dan voor publicatie in de Twentse krant.
De tekening is daarna nog wel vaker in kranten in Nederland gepubliceerd, maar later, na het verschijnen van Bikkelacht no. 61 en dus blijft de vraag onbeantwoord: waar haalde de redactie van het studentenblad Bikkelacht de tekening op de cover gepubliceerde tekening van Bob Dylan vandaan?
Na het lezen van een vroege versie van dit stuk opperde Hans dat het niet ondenkbaar is dat er eind 1965, begin 1966 (vriendschappelijke) banden waren tussen de redacties van Hitweek en Bikkelacht. Zou het dan niet logisch zijn dat de Lambert-tekening op de voorkant van Bikkelacht afgedrukt kon worden met dank aan Hitweek? Dat lijkt mij zeker plausibel. Ik heb echter in mijn (beperkte) archief en online gezocht na een Hitweek van voor april 1966 waarin de Lambert-tekening is afgedrukt, zonder resultaat, helaas. Dat betekent niet dat de tekening nooit in Hitweek is afgedrukt en / of dat de redactie van Hitweek niet in bezit was van deze Lambert-tekening.
Maar hoe kwam, als bovenstaande aanname klopt, die tekening dan terecht op de redactie van Hitweek? Misschien wel via schrijver Jan Cremer. Cremer vertrok in 1965 naar Amerika. Op 1 december schreef hij een briefje aan de redactie van Hitweek dat prompt in de jongerenkrant werd afgedrukt. Cremer schreef:
beste hitweek - willem - vrienden,
hitweek ziet er goed uit! jazeker, wil ik wel als Amerikaans correspondent optreden (zo nu en dan dan). stuur perskaart (met 'n goeie pasfoto!) per omgaande dan maak ik wat artikelen met celeberties (Dylan bvb)
waarna nog enkele regels over de verkoop van zijn boek Ik, Jan Cremer volgen. Is het denkbaar dat Cremer in zijn functie van Amerika-correspondent in zijn nieuwe thuisland Highway 61 Revisited kocht en de bijgevoegde tekening van Lambert naar de Hitweek-redactie stuurde? Het is niet onmogelijk, maar misschien wel wat ver gezocht.
Een andere vraag brengt mij bij een veel logischer antwoord: hoe kwamen Tubantia en Nieuwe Haarlemsche Courant aan de Lambert-tekening? Na het lezen van het artikel in Nieuwe Haarlemsche Courant lijkt het antwoord ineens simpel te zijn en voor de hand te liggen. Het artikel in Nieuwe Haarlemsche Courant is namelijk een recensie van het dan net door CBS Nederland uitgebrachte album Highway 61 Revisited. De recensent van de krant heeft ongetwijfeld een recensie-exemplaar van dat album van CBS gekregen. Het is zeer waarschijnlijk dat ook de bij de recensie in de krant afgedrukte afbeelding - de Lambert-tekening - afkomstig is van CBS Nederland.
Het is niet ondenkbaar dat ook de redactie van Bikkelacht simpelweg CBS Nederland om beeldmateriaal van Bob Dylan heeft gevraagd en dat CBS de redactie het op dat moment meest recente beeldmateriaal heeft gestuurd: het Dylan-portret dat Saul Lambert tekende.
Het Dylanartikel in Bikkelacht no. 61 van Charles S. Rietvelder beslaat acht pagina's en begint met: 'Dit is een eigenaardig stukje, het bestaat namelijk uit twee delen, te weten een lichtvoetig bedoelde inleiding en een serieus hoofdartikel.' Wie het hele artikel wil lezen, kan dat hier doen. Ook Bikkelacht no. 62 is in z'n geheel online te lezen en wel hier.
~ * ~ * ~
[1] Tijdens het schrijven van Bob Dylan in Nederland 1965 - 1984 (blz. 31) kon ik wel over dit artikel beschikken, maar wist ik nog niet dat dit stond in Twentsch Dagblad Tubantia.
1 opmerking:
Amerikaanse import van jazz en folk platen kon je al vanaf eind jaren 50 bij Concerto in de bakken vinden. Het is dus zeker niet ondenkbaar dat daar en elders ook USA Dylan bij kon zitten.
Peter
Een reactie posten