De Bob Dylan van 1965 & 1966, over die Dylan is al zoveel geschreven en gesproken dat ik me afvraag of ik daar nog iets zinnigs of constructiefs aan toe te voegen heb. Op wat geneuzel na, waarschijnlijk niet.
Als ik aan de mid-sixties Dylan denk, denk ik al snel aan één van de aliassen waaronder de Nederlandse dichter Johnny van Doorn in de tweede helft van de jaren zestig soms het podium beklom: Electric Jesus. Past het, Dylan als Electric Jesus? Ik betwijfel of Dylan het als een compliment zou opvatten als het hem ooit ter ore kwam, maar voor mij past het, nu, vandaag, op dit moment terwijl The Cutting Edge draait.
Ssst. Even stil nu, 'Farewell Angelina' komt voorbij, alweer. Wordt het beter dan dit? Misschien wel, maar nu niet. Luister naar hoe hij die woorden zingt, die ene regel die alles goed maakt, die de song in mijn kop verbindt met de openingszin van Moby Dick: 'Call me any name you like I will never deny it'. Ooit laat ik een naamkaartje drukken met die woorden.
Of nee, wacht, dat heb ik al eens gedaan, maar wie ik het kaartje ook gaf, men begreep het niet. Het zit allemaal in mijn hoofd, die connectie, die betekenis van die woorden buiten de song, nergens anders.
Terwijl de eerste plaatkant draaide, inmiddels al weer even geleden, plaatste ik een foto van The Cutting Edge in een Facebookgroep voor elpeeliefhebbers en schreef daar onder andere bij: Drie elpees vol niet eerder uitgebrachte opnamen uit de jaren 1965 en 1966. De jaren van Bringing It All Back Home, Highway 61 Revisited en Blonde On Blonde. De jaren dat Bob Dylan op de toppen van zijn kunnen componeerde en speelde. Zijn tijd ver vooruit, niet dat dat heel belangrijk is. Veel belangrijker is de schitterende muziek, muziek die bijna zestig jaar na dato nog steeds fris als een hoentje klinkt. Dat klopt natuurlijk niet helemaal, de zinsnede over niet eerder uitgebracht. 'I'll Keep It With Mine' werd bijvoorbeeld in 1985 al op Biograph uitgebracht, welleswaar zonder de gesproken inleiding die wel op The Cutting Edge te horen is, maar dit terzijde, en 'Farewell, Angelina' is ook te vinden op de allereerste uitgave in The Bootleg Series. Een kniesoor die er op let.
Acht jaar na het verschijnen van The Cutting Edge schrik ik nog steeds van die 'Outlaw Blues'. Of nee, het is niet schrikken, het is meer dat ik er even echt voor ga zitten. Zoals een peuter er voor gaat zitten als hem iets lekkers is toegezegd. Volle aandacht, hoge verwachtingen, blosjes op de wangen. Zoiets.
Er bestaat geen twijfel over dat de drie albums die Bob Dylan in 1965 en 1966 opnam en uitbracht - Bringing It All Back Home, Highway 61 Revisited en Blonde On Blonde - drie los van elkaar staande albums zijn en toch - met dank aan The Cutting Edge wordt dit nog zichtbaarder dan het al was - vormen deze drie albums overduidelijk een drieluik, een eenheid. Er is een lijn te trekken van 'Subterranean Homesick Blues' naar 'Sad-Eyed Lady Of The Lowlands', van de eerste song op Bringing It All Back Home naar de laatste song van Blonde On Blonde en alles er tussenin. En daarna weer terug van achteren naar voren.
Tussendoor de pick-upnaald moeten schoonmaken, nu tijd om aan plaat twee van The Cutting Edge te beginnen. Pak koek binnen handbereik. Belangrijk detail: met koek is het beter luisteren.
Kant 1 van die tweede elpee bevat vier tracks: twee keer 'Like A Rolling Stone' gevolgd door twee keer 'Desolation Row', van de eerste tot de laatste song van Highway 61 Revisited en alles daartussen voor nu even vergeten.
Is deze samenvatting van The Cutting Edge samengesteld met de cd- op de lp-versie in het achterhoofd? Geen idee. Als ik een gok zou moeten doen, zeg ik cd, al pakt het op de eerste kant van de tweede elpee erg goed uit.
Ik kan niet naar 'Desolation Row' luisteren zonder aan die ene, inmiddels overleden Dylanliefhebber te denken. Bij leven riep hij regelmatig dat tijdens zijn uitvaart 'Desolation Row' gedraaid moest worden, nu hij is overleden, weet ik niet of dat ook gebeurd is. Ik kan het navragen bij de mensen die wel bij die uitvaart waren, maar ik weet niet of ik het antwoord wil weten.
Mijn uitvaart? Draai maar 'It's Alright, Ma (I'm Only Bleeding)'. Na een valse start knalde Dylan die song in één keer op tape. Als ik daar aan denk, wandelt het kippenvel over mijn lijf. Er is geen Dylansong waar ik zoveel over nagedacht heb als 'It's Alright, Ma (I'm Only Bleeding)' en ja ik heb mijn vingers erachter. Ik weet precies waar de song over gaat, zolang Dylan zingt. Is de song afgelopen, ben ik het kwijt. Met het wegsterven van de laatste noot lost de song op tot het ongrijpbare. Het is een song om een leven lang omheen te lopen, in te prikken, tegen het licht te houden, op de tafel te slaan zodat het in duizend stukken versplintert om het vervolgens stukje bij beetje weer in elkaar te zetten, steeds opnieuw, beginnen vanaf het begin, vanaf de eerste noot.
Ik denk te snappen waarom de inmiddels overleden Dylanliefhebber voor 'Desolation Row' koos als laatste groet naar de achterblijvers. Gelukkig heeft hij The Cutting Edge nog kunnen horen voor zijn lijf het begaf. Al die verschillende versies van zijn song.
De vroege versie van 'Tombstone Blues' waarmee de vierde kant van The Best Of The Cutting Edge opent heeft een aangename swung. De vraag of deze versie van de song beter is dan de versie op Highway 61 Revisited, is misschien verleidelijk om te stellen, maar niet zo interessant. Als het antwoord 'nee' is, zal ik niet snel geneigd zijn om nogmaals te luisteren, als het antwoord 'ja' is, volgt gelijk de vraag of de versie op Highway 61 Revisited plaats moet maken voor de outtake. Onzinvraag: Highway 61 Revisited is wat het is: een album, een geheel opgebouwd uit verschillende delen, verschillende songs. Verander één song en het geheel stort als een kaartenhuis in elkaar. De vraag of de vroege versie van 'Tombstone Blues' op Highway 61 Revisited had gemoeten in plaats van de versie die er op staat, is net zo'n stomme en onzinnige vraag als de vraag of Infidels met 'Blind Willie McTell' beter is dan zonder die song. Luister naar het album, naar ieder album, als een kunstwerk, maar sleutel er niet aan. Door er aan te sleutelen maak het kunstwerk niet beter of slechter, je maakt hooguit een ander, eigen werk.
Kant 4 herinnert me er nog even aan dat de gouden mid-sixtiesperiode niet alleen drie albums opleverde, maar ook de singles 'Positively 4th Street' en 'Can You Please Crawl Out Your Window?' Twee songs die Allen Ginsberg in het eerste gedicht in The Fall Of America; Poems Of These States door elkaar haalde. Bij het persen van de single 'Positively 4th Street' gebeurde overigens hetzelfde.
Plaat drie, 'Queen Jane Approximately', fucking hell, veeg mij maar op. Wat zegt het over een muzikant wanneer hij meer dan één moment-stoppende versie van een song weet op te nemen? Als dit draait kan ik slechts ondergaan. Maar geldt dat niet voor (bijna) alles op The Cutting Edge? Oké, toegegeven, de bandversie van 'Mr. Tambourine Man' is slecht. Maar de rest? De rest schuurt minstens tegen het briljante aan. Luister naar de uptempo 'Visions Of Johanna' of die wat maffe 'Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again'. Het rammelt, maar het werkt. Of werkt het omdat het rammelt?
Ja, dat is het: het werkt omdat het rammelt.
Het rammelt heerlijk.
Is het me toch weer gelukt om een heleboel niks over Dylans muziek op papier te zetten. Terwijl de laatste klanken van The Cutting Edge door huize Willems schallen, leun ik tevreden achterover. De muziek van Dylan moet door de luisteraar met een leeg hoofd worden ondergaan, pas dan - en alleen dan - komt de rammel uit de muziek naar boven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten