Clinton Heylin - The Double Life Of Bob Dylan; vol. 2 1966 - 2021 Far Away From Myself

Ruim twee jaar geleden maakte het eerste deel van Clinton Heylins biografie The Double Life Of Bob Dylan diepe indruk op mij (zie hier). Nu is er Far Away From Myself, het vuistdikke tweede deel van de ultieme Dylan-biografie, althans, dat was mijn verwachtingspatroon na het lezen van het eerste deel. Helaas blijkt Heylin de verwachtingen niet helemaal waar te maken, maar vergis je niet, de ruim 1200 pagina's tellende twee delen van The Double Life Of Bob Dylan zijn veruit de beste, meest verrassende Dylan-biografie tot op heden gepubliceerd. 

Eind 2011 schreef Nick Hornby naar aanleiding van het lezen van de Charles Dickens-biografie van Claire Tomalin: 'A publisher once explained to me that the First Law of Biography is that they always increase in lenght, because the writer has to justify the need for a new one, and demonstrate that something previously undiscovered is being brought to the Churchill / Picasso / Woolf party; and you can't leave out the old stuff, the upbringing and the education and all that, because the old stuff is, you know, The Life.'

Kort samengevat dient iedere biografie volgens bovenstaande 'wet' allereerst nieuwe informatie te bevatten. Zonder nieuwe informatie heeft een biografie geen bestaansrecht. Zo werd bijvoorbeeld Down The Highway van Howard Sounes in 2001 door diens uitgever de wereld in geslingerd met de belofte dat Sounes' Dylan-biografie schokkende, nieuwe informatie bevatte over Dylans tweede huwelijk. De soundbites werden door de media opgepikt en het boek verkocht als een tierelier. Dat de informatie over Dylans huwelijksleven zoals door Sounes gepresenteerd incompleet was, laat ik even in het midden. Waar het mij om gaat is dat dat verhaal van een tweede huwelijk ook zo'n beetje het enige was dat Sounes aan het reeds bekende Dylan-verhaal wist toe te voegen. Vanuit marketingoogpunt een briljante zet natuurlijk: uitgever roept 'tweede huwelijk'!, kranten en tijdschriften hebben hun pakkende kop, publiek trekt de portemonnee. Kassa! 

Het in de markt zetten van Far Away From Myself zal wat lastiger zijn. Heylin presenteert in zijn biografie niet één makkelijk tot soundbite te reduceren nieuw feit over Dylans leven en werk, maar - hou je even vast aan de stoel-  of tafelrand - honderden. En die zondvloed aan nieuwe informatie is - o ironie - nou net de reden waarom Heylins The Double Life Of Bob Dylan niet alleen veruit de beste Dylan-biografie tot op heden is, maar ook de belofte niet inlost. Over dat laatste, straks meer.

Clinton Heylin heeft voor zijn nieuwe biografie - en dit is wat The Double Life Of Bob Dylan onderscheidt van de drie versies van zijn eerdere biografie, Behind The Shades - een aanzienlijke tijd doorgebracht in het Dylan-archief in Tulsa. Daar kreeg Heylin manuscripten onder ogen van alternatieve versies van bekende songs, fragmenten van nooit afgemaakte songteksten, krabbeltjes, aantekeningen over albums, noem maar op. Het is dan ook met name deze research waar Far Away From Myself op gebouwd is. Waar Sounes één nieuw feitje wist te brengen in zijn biografie, geeft Heylin er honderden in Far Away From Myself en niet alleen noemt hij de alternatieve teksten of nooit gehoorde songs, maar hij citeert uitvoerig uit deze songteksten. De lezer valt werkelijk van de ene in de andere verbazing. Dat maakt Far Away From Myself van onschatbare waarde. Als lezer krijg je het gevoel Dylan dichter op de huid te zitten dan ooit eerder mogelijk was. Als Clinton Heylin ergens in uitblinkt, is het feiten boven tafel krijgen en deze duiden. Als geen andere biograaf weet hij door research, door interviews, door verbanden te leggen het beeld van leven en werk van Bob Dylan te schetsen.

Terug naar de twee voorwaarden waaraan een biografie moet voldoen, zoals gegeven in bovenstaand citaat van Nick Hornby:

1. Een biografie moet nieuwe informatie bevatten om bestaansrecht te hebben;  

2. Een biografie moet ook het 'oude', reeds bekende verhaal vertellen.

Het moge duidelijk zijn, Far Away From Myself, is de posterboy onder de Dylan-biografieën van de eerste regel. Het probleem zit 'm in die tweede regel. De ruim 700 pagina's van Far Away From Myself zijn door Clinton Heylin zo vol gestopt met nieuwe informatie, dat er niet tot nauwelijks ruimte overbleef voor het oude, reeds bekende verhaal. En dat verhaal is nodig, het is de lijm die de nieuwe feiten bij elkaar houdt. Door de beperkte ruimte die er is voor het bekende verhaal, is Far Away From Myself niet overal even toegankelijk. De lezer doet er verstandig aan een behoorlijke bagage mee te nemen voor hij aan dit boek begint. Far Away From Myself is op plekken moeilijk te begrijpen zonder eerst een flink aantal andere boeken uit de Dylan-bibliotheek te hebben gelezen. En dat is jammer. Had Heylin wel de ruimte genomen (of gekregen van zijn uitgever??) om, naast alle nieuwe feiten, ook het reeds bekende verhaal te vertellen, dan had The Double Life Of Bob Dylan niet uit twee, maar uit drie, of misschien zelfs wel vier banden bestaan. En nee, dat zal marketingtechnisch gezien waarschijnlijk niet zo verstandig zijn, maar het had zonder enige twijfel The Double Life Of Bob Dylan tot de definitieve Dylan-biografie gemaakt die alle overige biografieën over de singer-songwriter voor eens en voor altijd overbodig zouden maken.

Als er één schrijver is die in staat is om de ultieme Dylan-biografie te schrijven, dan is het Clinton Heylin. De schier oneindige berg feiten over de singer-songwriter in Heylins kop, doet Michael Grays Bob Dylan Encyclopedia verschrompelen tot een informatiefolder. Des te verbazingwekkender dat de man-met-de-kennis in Far Away From Myself enkele malen de plank misslaat. Zo schrijft hij dat de liner notes voor Planet Waves door Dylan te laat werden ingeleverd om op de hoes van dat album te drukken waardoor de platenmaatschappij de hoestekst op een papieren wikkel drukte die om de hoes werd gedaan (blz. 193); Emmylou Harris' gemompelde terzijde aan het eind van 'Oh Sister' te horen is op de quadraphonic mix en een cassetteversie van Desire uit de jaren '80 (voetnoot blz. 255); Staat de door Sara gemaakte foto van Bob Dylan op een berg bij Jerusalem op de achterzijde van de hoes van Infidels (blz. 480); En schrapte Bob Dylan de regels 'My tears keep flowing to the sea / Doctor, lawyer, Indian chief / It takes a thief to catch a thief / For whom does the bell toll for, love? / It tolls for you and me' uit 'Moonlight' voor hij de song voor "Love & Theft" opnam (blz. 666). [1]

Het zijn kleinigheden in een verder uitstekend boek. Te klein om het boek op af te serveren.

Nou riep in het verleden Heylins schrijfstijl, betweterigheid en ongenuanceerde mening over medeschrijvers nogal eens ergernis op bij lezers. Hoewel Heylin met de jaren wat vriendelijker lijkt te zijn geworden, heeft de oude vos zijn streken nog niet verleerd. Ja, hij gaat ook in dit boek weer te keer over andere Dylan-schrijvers (en nee, dat is niet netjes, maar ja, hij heeft wel gelijk). En ja, de beschuldiging van misagonie die Heylin na publicatie van het eerste deel van The Double Life Of Bob Dylan aan zijn broek kreeg adresseert hij in deel 2 en dat doet hij goed en geestig. En ja, zoals altijd houdt hij er sterke ideeën op na over welke Dylansongs goed zijn en welke niet en nee, ik ben het verre van altijd met hem eens, maar dat neemt niet weg dat op dit moment The Double Life Of Bob Dylan torenhoog boven de stapel Dylan-biografieën uitsteekt. Beter dan dit wordt het niet (tenzij Heylin besluit het nog voor een vijfde keer dunnetjes over te doen. Laten we het hopen.)

Ondanks enkele tekortkomingen, kan ik niet anders dan ook het tweede deel van The Double Life Of Bob Dylan van harte aan te bevelen. De uit twee delen bestaande Dylan-biografie van Clinton Heylin is essentieel leesvoer voor iedere Dylanliefhebber. Beter dan dit wordt het niet.

~ * ~ * ~

[1] De liner notes staan op de achterzijde van de hoes van Planet Waves afgedrukt, een los papier moest de 'vieze woorden' in deze tekst verbergen voor de tere ogen van potentiële platenkopers; Harris' opmerking is te horen op een heruitgave van Desire uit de jaren '80 op cassette en elpee, volgens mij niet op de quadraphonic-mix, maar weer wel op een recente MFSL-heruitgave (en mogelijk op een door Bert van de Kamp eind 1975 ontvangen cassette van Desire om dit album te kunnen recenseren); de door Sara Dylan gemaakte foto staat op de binnenhoes, niet op de achterzijde van de hoes van Infidels; het bewuste vers is wel degelijk op "Love & Theft" te horen, maar uit de songtekst zoals op Dylans website gegeven verdwenen.