boeken

 Schrijver Terry Gans bezocht The Bob Dylan Archive in Tulsa, beluisterde alle tapes van de sessies voor Infidels, bestudeerde de notitieboekjes met daarin de songteksten van songs als "Jokerman" en "Blind Willie McTell" en schreef er het boek Surviving In A Ruthless World; Bob Dylan's Voyage to Infidels over.

Surving In A Ruthless World bestaat uit drie delen. In het eerste deel bespreekt Gans onder andere de in het archief opgeslagen notitieboekjes die Dylan gebuikte voor het schrijven van de songs voor Infidels en hoe de band die Dylan begeleidt op Infidels is samengesteld. Het tweede deel bevat essays over iedere opgenomen song in chronologische volgorde en het derde deel onder andere een stuk over de videoclips die voor songs van het album gemaakt zijn en een overzicht waarin alle opnamen nog eens op een rijtje staan. Het boek draait om het tweede deel.

De essays over de songs zijn steeds hetzelfde opgebouwd. Als eerste geeft Gans de songtekst zoals die gepubliceerd is in Lyrics en / of op Dylans website. Vervolgens schrijft Gans over het schrijfproces van Dylan, dus wat Gans in de notitieboekjes heeft gevonden en tot slot een stuk over het opnemen van de song. Om een indruk te krijgen: het essay over "Don't Fall Apart On Me Tonight" beslaat grofweg zes pagina's: 2 pagina's songtekst, 2 pagina's over het schrijfproces en 2 pagina's over het opnemen van de song.

Sommige essays zijn wat langer, andere wat korter, maar allemaal ongeveer gelijk. Eén uitzondering: het essay over "Foot Of Pride" telt 18 pagina's. Gans' fascinatie voor Infidels wordt vooral gevoed door zijn liefde voor "Foot Of Pride".

In de verschillende essays neemt Gans de lezer mee langs de ontstaansgeschiedenis van iedere song. Gans beschrijft wat hij aan tekstvarianten in de notitieboekjes heeft gevonden en de verschillende takes die zijn opgenomen van de songs. Dit maakt Surviving In A Ruthless World uitermate fascinerend. Gans heeft immers dingen gezien en gehoord die maar weinigen hebben mogen ervaren.

En toch denk ik dat er meer in Surviving In A Ruthless World had gezeten. De beschrijvingen van zowel de tekstvarianten als de opnamesessies zijn verre van uitputtend. Mogelijk werd Gans aan banden gelegd door The Bob Dylan Archive aangaande de hoeveelheid te citeren tekstvarianten. Mogelijk is het de keuze van Gans zelf geweest. Wat de oorzaak ook is, het is jammer. Gans heeft de kans gehad om alles wat er bewaard is gebleven van de sessies van Infidels tot zich te nemen, het zou passend zijn geweest als hij wat hij gezien en vooral gehoord heeft dusdanig uitvoerig zou beschrijven dat iedere Dylanliefhebber die niet de kans heeft om naar Tulsa af te reizen door het lezen van Surving In A Ruthless World alsnog het gevoel krijgt er bij geweest te zijn.

Dat neemt niet weg dat Surving In A Ruthless World een prima boek is waarin het ontstaan van Infidels wordt verteld na aanleiding van bronnen die nooit eerder beschikbaar waren. Met name het essay over "Foot of Pride" maakt de aanschaf van het boek de moeite waard.

~ * ~ * ~

Paul Onkenhout en John Schoorl publiceerden in de Volkskrant een serie portretten van mannen en vrouwen die aangemerkt kunnen worden als vijfde Beatle. Die portretten, aangevuld met enkele niet eerder gepubliceerde stukken, zijn nu gebundeld in het boek De Vijfde Beatles.

"De Vijfde Beatles is een alternatieve geschiedschrijving van The Beatles en de populaire cultuur na 1960", aldus de achterflap van het boek.

Vierenzestig portretten bevat het boek en de opbouw van ieder portret is identiek: 2 pagina's, op de linker een foto, op de rechter een korte tekst in twee kolommen waarin uitgelegd wordt waarom de geportretteerde aangemerkt kan worden als vijfde Beatle. Voor wie iedere week een portret in de Volkskrant leest, werkt die uniformiteit, maar wanneer de 64 portretten achter elkaar gelezen worden in boekvorm, zoals ik gedaan heb, dan gaat die uniformiteit tegenwerken. 

Wie komen er voorbij als vijfde Beatle? Zeer voor de hand liggende namen als George Martin, Pete Best, Yoko Ono en Mal Evans zijn te vinden in dit boek. Maar ook minder voor de hand liggende keuzes komen voorbij, zoals Toots Tielemans, Antonio Morales Barreto, 'Junior' en een onverklaarbare hoeveelheid voetballers.

Een van de in dit boek besproken Vijfde Beatles is Bob Dylan. De foto bij het portret van Dylan is gemaakt op 28 augustus 1964 net voor hij het Delmonico Hotel in New York binnenloopt en The Beatles laat kennis maken met marihuana. Die ontmoeting noemde Beatle-schrijver Ian MacDonald terecht "een waterscheiding" in het oeuvre van The Fab Four. The Beatles doken, met dank aan Dylans marihuana, in hun teksten de diepte. Verder wordt nog even Dylans aanwezigheid op de hoes van Sgt. Pepper en de vriendschap tussen George Harrison en Bob Dylan genoemd.

Al met al geen onaardig portret van Bob Dylan als vijfde Beatle, gezien de beperkte ruimte.