Bob Dylan & band @ Scandinavium Göteborg, Zweden 29/09/2022

Watching The River Flow / Most Likely You Go Your Way (And I'll Go Mine) / I Contain Multitudes / False Prophet / When I Paint My Masterpiece / Black Rider / My Own Version Of You / I'll Be Your Baby Tonight / Crossing The Rubicon / To Be Alone With You / Key West (Philosopher Pirate) / Gotta Serve Somebody / I've Made Up My Mind To Give Myself To You / That Old Black Magic / Mother Of Muses / Goodbye Jimmy Reed / [band introductions] / Every Grain Of Sand



Aftonbladet 29 september 2022

Rough And Rowdy Ways op herhaling #1 echo's

Bob Dylans tot op heden laatste album, Rough And Rowdy Ways, verscheen in juni 2020 en net als bij voorgaande albums van de meestermuzikant ging ik er eens goed voor zitten. Ik luisterde het album van begin tot eind, eiste stilte en toewijding van de aanwezigen. De nieuwe Dylan draaide. Iedere noot, ieder woord zoog ik in als was het een levenselixer die het staartje van mijn leven nog wat verder van het heden zou wegschoppen. Aan het eind van de plaat begon ik opnieuw bij het begin. Waarna een tweede, derde, vierde herhaling volgde. Net zolang tot ik het gevoel had dat de songs deel van mij waren geworden. Ik wist wat goed was aan de songs op Rough And Rowdy Ways, en waar het even wat minder was. Ik had het album tot mij genomen, wist waarom het goed is, misschien wel Dylans beste ooit.

We zijn inmiddels ruim twee jaar verder. Herfst 2022. Ergens in mijn achterhoofd zeurt wat al twee jaar zeurt: er is een connectie tussen ‘Key West (Philosopher Pirate)’ en ‘Murder Most Foul’ en die connectie verbindt de twee cd’s van Rough And Rowdy Ways met elkaar. Allereerst zijn er de twee vermoorde presidenten: John F. Kennedy in ‘Murder Most Foul’ en Wllliam McKinley in ‘Key West’. Ten tweede is er de radio in beide songs: disc jockey Wolfman Jack in ‘Murder Most Foul’ en de piratenzenders uit Luxenburg en Boedapest in ‘Key West’. Twee jaar zeurt dat nu in mijn kop en denk ik dat ik daar iets over op papier moet zetten. En ergens in de tijd dat het zeurt in mijn kop, kwam er nog een derde overeenkomst tussen de twee songs bij. In zowel ‘Murder Most Foul’ als ‘Key West’ komt de zinsnede ‘down in the boondocks’ voorbij en dat is opvallend. In geen enkele andere Dylansong is het woord ‘boondocks’ te vinden.

De regen slaat tegen de ramen, ik ben alleen thuis, scharrel wat door de woonkamer. Zet een kop koffie, draai een was. In de cd-speler zit Rough And Rowdy Ways, ik luister niet echt. Schuifel wat rond. Af en toe trekt een flard van Dylans woorden mijn aandacht. Ik denk voor de zoveelste keer in ruim twee jaar tijd dat ik moet gaan zitten achter mijn computer, een Word-document moet openen en moet schrijven aan dat stuk over die twee songs. En juist op dat moment komt als een donderslag bij heldere hemel, omdat ik niet echt luister naar de muziek, de realisatie dat ik al ruim twee verkeerd denk. Te klein. Rough And Rowdy Ways is niet alleen een verzameling songs waarbij de laatste twee songs door een aantal overeenkomsten met elkaar verbonden zijn. Rough And Rowdy Ways is een geheel, een totaalkunstwerk bestaande uit tien onlosmakelijk met elkaar verbonden delen. Dat is juist wat het album zo sterk maakt, die onderlinge verbondenheid van de songs. Een mooi voorbeeld daarvan is ‘Crossing The Rubicon’. In zijn uitstekende boek[1] over deze song schrijft Jochen Markhorst terecht dat te veel Dylanduiders ‘Rubicon’ associëren met het historische feit dat Julius Caesar in januari 49 voor Christus de rivier Rubicon overstak en minder met de uitdrukking die dit historische feit opleverde.[2]  Alleen aan Julius Caesar denken tijdens het beluisteren van ‘Crossing The Rubicon’ maakt de oren doof voor waar de song over gaat. In heel ‘Crossing he Rubicon’ is Julius Caesar niet te vinden. In Dylans gehele songcatalogus komt deze Romein slechts een keer voorbij en wel in ‘My Own Version Of You’ van… juist: Rough And Rowdy Ways. Door in ‘My Own Version Of You’ zich af te vragen ‘what would Julius Caesar do’ legt Dylan een connectie tussen deze song en ‘Crossing The Rubicon’, een connectie die alleen opgepikt wordt wanneer Rough And Rowdy Ways als totaalkunstwerk wordt beluisterd en niet als een serie losse songs.

Even terug naar Jochen Markhorst en ‘Crossing The Rubicon’. Dankzij dit boek is duidelijk dat Bob Dylan voor de muziek van ‘Crossing The Rubicon’ onder andere inspiratie vond in de opening van de song ‘Can’t Hold Out Much Longer’ van Little Walter. Deze song is te vinden op de dubbel-cd Essential Little Walter. Volgens wederom Markhorst is de regel ‘Well I ain’t broke but I’m badly bent’ uit de laatste song op deze cd, ‘Dead Presidents’, mogelijk de inspiratie geweest voor het tekstfragment ‘I see in this world so badly bent’ in Dylans ‘Crossing The Rubicon’.

Het gaat me nu even niet om die regel uit ‘Dead Presidents’ die mogelijk een echo heeft gevonden in een Dylansong. Het gaat me om de titel ‘Dead Presidents’ en de eerder genoemde overeenkomst tussen ‘Key West’ en ‘Murder Most Foul’: de vermoorde presidenten William McKinley en John F. Kennedy. Aan dit rijtje kan een derde en een vierde ‘Dead President’ worden toegevoegd: Harry S. Truman is net als McKinley te vinden in ‘Key West’ en Lyndon B. Johnson komt voorbij in ‘Murder Most Foul’. De overeenkomst tussen Truman en Johnson: beiden waren vicepresident en namen na de dood van een zittend president het presidentschap over.

Goed, ‘Dead Presidents’ van Little Walter dus. Van de vier op Rough And Rowdy Ways bij naam genoemde presidenten is alleen William McKinley te vinden in de Little Walter-song. McKinley was de 25ste president van de Verenigde Staten. Op 6 september 1901 werd er een aanslag op hem gepleegd. Acht dagen later, op 14 september overleed hij op 58-jarige leeftijd. Luister even naar de eerste zin van Dylans ‘Crossing The Rubicon’: ‘I crossed the Rubicon on the 14th day of the most dangerous month of the year’. Is dit een verwijzing naar de dood van William McKinley of puur toeval? Wie het weet mag het zeggen.

Uiteraard is het zo dat Bob Dylan de inspiratie voor de eerste regels van ‘Key West’, de regels waarin McKinley voorbij komt, niet vond bij Little Walter, maar bij de folksong ‘White House Blues’ zoals dat te vinden is op The Anthology Of American Folk Music, maar dat is een verhaal voor een andere keer.

Ik had het over de overeenkomsten, de echo’s zo je wilt, in de verschillende songs op Rough And Rowdy Ways en hoe deze overeenkomsten van dit album meer dan ‘slechts’ een verzameling song maakt. Sommige overeenkomsten liggen er wat minder dik bovenop. Even terug naar het eerder genoemde boondocks. In ‘Murder Most Foul’ vraagt de ik aan disc jockey Wolfman Jack om ‘Down In The Boondocks’ – een door Joe South geschreven en door Billy Joe Royal op de plaat gezette song – te spelen voor Terry Malloy. Deze Terry Malloy is een van de hoofdfiguren in de film On The Waterfront (1954), gespeeld door Marlon Brando en Marlon Brando vinden we ook – net als de eerder genoemde Julius Caesar – in ‘My Own Version Of You’. Wie overigens gaat luisteren naar de door Joe South geschreven song ‘Down In The Boondocks’ hoort een lied dat gaat over een jongen verliefd op een meisje, maar helaas, volgens de vader van het meisje komt hij uit het verkeerde deel van de stad om aanspraak op de hand van het meisje te kunnen maken. Hij is net als de ‘ik’, Allen Ginsberg, Gregory Corso en Jack Kerouac in ‘Key West’ geboren aan ‘the wrong side of the railroad track’.

In Rough And Rowdy Ways-opener ‘I Contain Multitudes’ zet Bob Dylan Anne Frank, Indiana Jones en de Rolling Stones bij elkaar. Een wat vreemde combinatie. De enige overeenkomst die ik zo kan bedenken is dat een van de oprichters van de Rolling Stones, net als filmheld Indiana, de familienaam Jones draagt: Brian Jones, maar dat is misschien wat ver gezocht. Wel komen de Rolling Stones, of liever hun beruchte concert in Altamont in december 1969, terug in ‘Murder Most Foul’ en doet de regel ‘Can you help me walk that moonlight mile’ mij gelijk denken aan de song ‘Moonlight Mile’ van het Rolling Stones-album Sticky Fingers. Hetzelfde geldt voor de in ‘I Contain Multitudes’ genoemde componist Ludwig van Beethoven en zijn ‘Moonshine Sonata’. 

In ‘I Contain Multitudes’ zingt Dylan over zingen in de regel: ‘I sing the songs of experience like William Blake’. Min of meer hetzelfde doet hij in ‘False Prophet’ in de regel: ‘I sing songs of love - I sing songs of betrayal’. Er wordt meer gezongen over zingen op Rough And Rowdy Ways

‘Black Rider’: ‘Some enchanted evening I’ll sing you a song’;

‘Goodbye Jimmy Reed’: ‘And I can’t sing a song that I don’t understand’;

‘I’ve Made Up My Mind To Give Myself To You’: ‘And I can’t sing a song that I don’t understand’.

Maar het meest gezongen wordt er in ‘Mother Of Muses’. Acht keer wordt de ‘Mother Of Muses’ verzocht te zingen en nogmaals acht keer wordt een suggestie gedaan waarover ze moet zingen. De zeventiende keer dat het woord ‘sing’ in ‘Mother Of Muses’ voorbij komt, gaat het om Elvis Presley:

Who cleared the path for Presley to sing

Zet deze regel naast de regel die er gelijk op volgt, en er wordt een ander patroon dat door veel songs op Rough And Rowdy Ways te vinden is duidelijk, de echo binnen een song, vaak binnen enkele regels:

Who cleared the path for Presley to sing
Who carved out the path for Martin Luther King

Niet alleen beginnen beide regels met ‘who’ en bevatten ze de woorden ‘the path’, ook is er een echo te vinden voor wie weet – en er zullen maar weinig mensen zijn die dit niet weten – dat Elvis Presley ook bekend staat als The King.

Een sprongetje naar ‘Murder Most Foul’ is dan niet te voorkomen. In deze song komen meerdere tot koning gekroonde figuren voorbij. Zo krijgt John F. Kennedy de bijnaam ‘king’ in de regel ‘The day that they blew out the brains of the king’, komt de daadwerkelijke koning King James van England voorbij in de zinsnede ‘Play St. James Infirmary in the court of King James’[3] , wordt Wolfman Jack verzocht iets van Nat King Cole te spelen en vinden we Little Walter – daar is hij weer – onder zijn bijnaam The King of The Harp aan het eind van ‘Murder Most Foul’.

Zo’n zelfde lijstje met verwijzingen naar koningen of zingen is er ook te maken met seizoenen, het weer, straatnamen, steekwapens (‘sword’ en ‘knife’) en bloemen. 

Nog zo’n mooi rijtje, religie. In ‘Goodbye Jimmy Reed’ komen nogal wat religies voorbij in de regels ‘Where the Jews and the Catholics and the Muslims all pray. I can tell a Proddy from a mile away’. Voor de duidelijkheid ‘Proddy’ is een Iers scheldwoord voor Protestants. Dit rijtje wordt in ‘Key West’ aangevuld met: ‘I know all the Hindu rituals’.

Bovenstaande laat zien dat er nogal wat echo’s zijn te vinden tussen de verschillende songs op Rough And Rowdy Ways. Ik heb ongetwijfeld lang niet alles aangestipt. Er zullen overeenkomsten tussen songs zijn die mij nog niet zijn opgevallen. Bovendien heb ik niet iedere echo die ik hoor benoemd vooral omdat het horen van de echo’s, in plaats van er over te lezen, veel effectiever is om het effect ervan te ervaren.

Naast de echo’s tussen de verschillende song is het opvallend hoeveel echo’s Bob Dylan heeft gestopt binnen een en dezelfde song. Dit geldt voor zo’n beetje iedere song op Rough And Rowdy Ways. De eerst opvallende echo binnen een song is de letterlijke herhaling van een woord of een zinssnede, zoals het woord ‘play’ in de tweede helft van ‘Murder Most Foul’. Dat woord komt maar liefst 61 keer voorbij in deze song. Dit is natuurlijk de meest opvallende letterlijke herhaling in een song op Rough And Rowdy Ways, maar zodra je er op gaat letten, merk je dat Dylan op dit album erg veel gebruik maakt van letterlijke herhaling. Enkele voorbeelden, ‘I Contain Multitudes’:


I’ll drink to the truth of things that we said
I’ll drink to the man that shares your bed

Of:

I’m a man of contradictions and a man of many moods

De eerste twee regels van ‘False Prophet’:

Another day without end - another ship going out
Another day of anger - bitterness and doubt

Er zijn tientallen voorbeelden te vinden van een letterlijke herhaling van woorden in de songs op Rough And Rowdy Ways, maar wanneer de echo binnen een song minder letterlijk is of wanneer Bob Dylan speelt met de betekenis van een woord, dan wordt het pas echt interessant, zoals bijvoorbeeld de eerder genoemde echo van ‘king’ in de regels over Elvis Presley en Martin Luther King, of een regel als ‘I’m just a patsy like Patsy Cline’ in ‘Murder Most Foul’. 

Een ander voorbeeld in dezelfde song zijn de regels:

Play the Merchant of Venice, play the merchants of death
Play Stella by Starlight for Lady Macbeth

Er zit in deze regels de letterlijke herhaling van ‘merchant’ en de herhaling in het feit dat zowel ‘Merchant Of Venice’ als ‘Lady MacBeth’ de luisteraar gelijk aan William Shakespeare doen denken.

‘Murder Most Foul’ spat bijna uit zijn voegen van de echo’s, maar is zeker niet de enige song op Rough And Rowdy Ways waarop dit voorbij komt.

In ‘False Prophet’ is een heel aardige echo te vinden. Ergens aan het begin van de song zingt Dylan:

Hello Mary Lou - Hello Miss Pearl

Er zullen maar weinig mensen zijn die bij het horen van de woorden ‘Hello Mary Lou’ niet gelijk moeten denken aan het overbekende gelijknamige lied van Ricky Nelson. Nu de gedachten van de luisteraar bij muziek zijn, is het niet onwaarschijnlijk dat de woorden ‘Hello Miss Pearl’ gedacht wordt aan zangeres Janis Joplin. De bijnaam van deze te vroeg overleden zangeres: Pearl, wat ook de titel werd van het laatste, postuum verschenen album. 

Een flink stuk verder in ‘False Prophet’ zingt Dylan:

I’m gonna marry you to a ball and chain

De woorden ‘marry you’ hebben een sterke overeenkomst in klank met ‘Mary Lou’. Het tweede deel van deze regel, ‘ball and chain’ is mogelijk een verwijzing naar de gelijknamige song van Janis Joplin.

Als laatste voorbeeld die ene regel uit ‘Key West’ waarin Bob Dylan namen noemt van drie schrijvers van de Beat Generation. Dat de drie mannen worden gerekend tot vertegenwoordigers van dezelfde literaire stroming verbindt die namen met elkaar, maar wat de regel die extra, Dylaneske echo geeft, is dat de drie namen met dezelfde klank – niet dezelfde letter – beginnen:

Like Ginsberg, Corso and Kerouac

En met deze regel in het achterhoofd en alles wat ik hiervoor over echo’s in de songs op Rough And Rowdy Ways heb gezegd, is het dan toeval dat ergens verstopt in de teksten van ‘Key West’ en ‘Murder Most Foul’ de titels van de belangrijkste werken van twee van deze drie schrijvers te vinden zijn: Howl en On The Road

Of Bob Dylan bewust dan wel onbewust al deze verwijzingen en echo’s in de songs van Rough And Rowdy Ways heeft gestopt, weet alleen hijzelf. En het enige dat we over Bob Dylan zeker weten, is dat hij over dit soort zaken niks loslaat. Maar uiteindelijk doet het er ook niet zo veel toe of hij dit al dan niet bewust gedaan heeft. Wat van belang is, is dat ik het hoor, bij iedere draaibeurt van Rough And Rowdy Ways meer en dat het mijn luisterplezier en mijn waardering voor dit album alleen maar groter maakt.

Ergens aan het begin van dit stuk opperde ik dat Rough And Rowdy Ways misschien wel Bob Dylans beste album ooit is. Ik laat in het midden of dat ook echt zo is, simpelweg omdat albums met elkaar vergelijken en keuzes maken over wat beter is, de oren doof maakt. Hoewel er vele constanten zijn aan te wijzen Dylans oeuvre, is ook ieder album van de man uniek. Zo ook Rough And Rowdy Ways, een album vol echo. Dat de songs op dit album met elkaar verbonden zijn en dit album naast een verzameling songs ook een totaalkunstwerk is, wordt niet alleen bewezen door de onderlinge echo’s en verwijzingen binnen de songs op dit album, maar ook door het feit Bob Dylan er voor gekozen heeft om maar liefst negen van de tien songs van dit album tijdens zijn huidige tournee te spelen. Uitzondering is het voor concerten minder geschikte ‘Murder Most Foul’. 

Wie zich wil voorbereiden op een of meerdere van de concerten van Bob Dylans huidige tournee doet er goed aan niet alleen concertopnamen op YouTube te beluisteren, maar ook Rough And Rowdy Ways te draaien. Het is dit album dat de rode draad vormt voor die tournee.

Ik begon dit stuk met dat knagende gevoel dat er een connectie is tussen ‘Key West (Philosopher Pirate)’ en ‘Murder Most Foul’, een connectie die de eerste en tweede cd van Rough And Rowdy Ways met elkaar verbindt. Inmiddels is voor mij duidelijk geworden dat niet alleen die connectie er is, maar ook dat de verschillende songs op Rough And Rowdy Ways op verschillende manieren met elkaar verbonden zijn. Maar toch, nergens lijkt die verbinding zo sterk te zijn als tussen ‘Key West (Philosopher Pirate)’ en ‘Murder Most Foul’.

Na ruim twee jaar luisteren begin ik te snappen waarom ‘Murder Most Foul’ een eigen cd heeft gekregen, los staat van de overige songs op Rough and Rowdy Ways, maar tegelijkertijd door de echo verbonden is met de andere songs op dat album.


voetnoten:

1.  Jochen Markhorst – Crossing The Rubicon; Bob Dylans moderne klassieker; 2022

2.  De uitdrukking ‘to cross the Rubicon’ betekent zoveel als voorbij het punt gaan waarop terugkeren niet meer mogelijk is.

3.  Is hierin ook een verbasterde verwijzing naar het album In The Court Of The Crimson King van King Crimson te lezen?





Bob Dylan & band @ Avicii Arena Stockholm, Zweden 27/09/2022

Watching The River Flow / Most Likely You Go Your Way (And I'll Go Mine) / I Contain Multitudes / False Prophet / When I Paint My Masterpiece / Black Rider / My Own Version Of You / I'll Be Your Baby Tonight / Crossing The Rubicon / To Be Alone With You / Key West (Philosopher Pirate) / Gotta Serve Somebody / I've Made Up My Mind To Give Myself To You / That Old Black Magic / Mother Of Muses / Goodbye Jimmy Reed / [band introductions] / Every Grain Of Sand

De setlist is identiek aan die van het concert in Oslo. Opvallend is dat 'When I Paint My Masterpiece' dit keer met de gehele band gebracht werd. Dit lijkt te bevestigen wat de afgelopen dagen hier en daar al op internet te lezen was: in Oslo zorgde ontevredenheid over de prestaties van een deel van de band ervoor dat Dylan voorafgaande aan 'When I Paint My Masterpiece' een aantal bandleden van het podium stuurde, het strafhoekie in, als het ware. In tegenstelling tot het concert in Oslo speelde Dylan in Stockholm tijdens opener 'Watching The River Flow' geen gitaar, afgaande op de informatie op Bob Links.

Wat Oslo indrukken, onder andere het op geestige wijze voorstellen van de band, luister hier, hierhier, hier, hier.

Time Out Of Mind

Op 27 september 1997 kon het Amerikaanse publiek tot de ontdekking komen dat Bob Dylan met Time Out Of Mind zijn beste werk in jaren had afgeleverd. In Europa verscheen het album een dag eerder en dus moet mijn verhaal anders beginnen, op een andere dag.

Vijfentwintig jaar en één dag geleden stond ik in alle vroegte voor het Deventer filiaal van Plato te wachten. De deur van de winkel nog op slot. Mijn herinnering zegt me dat ik niet lang heb moeten wachten op de medeweker van Plato, maar zeker weten doe ik dat niet meer zoveel jaar later. Wat ik nog wel weet is dat na opening van de deur, het wachten op de postbus met Dylan-cd's volgde. De pakketbezorger liet niet lang op zich wachten. Bij aankomst werd eerste de doos met Time Out Of Mind gezocht. Ik werd op een kruk gezet, koptelefoon op met Dylans nieuwste in de oren. Pas daarna werd er door de Plato-medewerker koffie gezet en muziek in de winkel gedraaid.

Nog zie ik mezelf zitten, de eerste klanken van 'Love Sick' in de oren. De niet langer te onderdrukken grijns op mijn smoelwerk. 

Ik ben vijfentwintig jaar verder. Mijn kijk op Time Out Of Mind is in die jaren nogal eens veranderd. Aanvankelijk vond ik het album veruit het beste wat Dylan gemaakt had. De herfst van 1997 was volledig gevuld met Dylans nieuwste. En eigenlijk de aansluitende winter en het voorjaar van 1998 ook. Pas bij het horen van eerste concertversies van songs van het album ging de productie van Daniel Lanois me wat tegenstaan. Meer en meer werd het album voor mij een verzameling goede songs die door de productie te kort werden gedaan. Op 15 juni 1998, met Dylans concert in Rotterdam waar hij vier songs van Time Out Of Mind speelde, nam ik voorlopig afscheid van het album. ik ging op zoek naar de concertopnamen van de TOOM-songs. 

Mijn voorkeur voor de concertversies boven de albumversies van de TOOM-songs is lang zo gebleven. Eigenlijk tot oktober 2017, met het verschijnen van een heruitgave van het album op vinyl. Opeens klikte het weer tussen Time Out Of Mind en mijn oren. Sindsdien zijn er periodes dat het lijkt alsof het weer het najaar van 1997 is, langzaam overlopend in winter en het voorjaar van 1998. De tijd waarin Time Out Of Mind nooit ver van de cd-speler was. De tijd waarin 'mevrouw Tom' en ik ons eerste appartementje inrichtten. De tijd waarin het wachten was op die junidag waarop we naar Rotterdam zouden rijden voor dat ene concert. En dan die spanning nog een beetje aanwakkeren met het draaien van Time Out Of Mind.

Bob Dylan & band @ Spektrum Oslo, Noorwegen 25/09/2022

Watching The River Flow / Most Likely You Go Your Way (And I'll Go Mine) / I Contain Multitudes / False Prophet / When I Paint My Masterpiece / Black Rider / My Own Version Of You / I'll Be Your Baby Tonight / Crossing The Rubicon / To Be Alone With You / Key West (Philosopher Pirate) / Gotta Serve Somebody / I've Made Up My Mind To Give Myself To You / That Old Black Magic / Mother Of Muses / Goodbye Jimmy Reed / [band introductions] / Every Grain Of Sand

De setlist van het concert in Olso, gisteravond - het eerste concert van de Europese tournee - vergelijkend met de setlist van het laatste concert van de Amerikaanse tournee van afgelopen zomer, laat zien dat er ogenschijnlijk niks veranderd is. De nadruk ligt op ogenschijnlijk. Het is zeker niet ondenkbaar dat een song inmiddels een ander arrangement heeft dan het afgelopen zomer had. Dit is zeker het geval met 'When I Paint My Mastepiece'. Deze song kreeg gisteravond in Oslo een wat intiem karakter doordat de song niet door de gehele band, maar door het drietal Bob Dylan (zang, piano), Bob Britt (gitaar) en Donnie Herron (viool) werd gebracht. Hoe dat klinkt? Prima.

Bob Dylan was het gehele concert achter zijn piano te vinden. Twee uitzonderingen: aan het begin van 'Watching The River Flow' speelde hij gitaar en aan het begin van 'Black Rider' stond hij achter de microfoon. De mondharmonica kwam alleen voor 'Every Grain Of Sand' tevoorschijn. 

Negen songs van Rough And Rowdy Ways (2020) en vijf songs die ook te horen waren tijdens Shadow Kingdom (2021). Dit aangevuld met Slow Train Coming-opener 'Gotta Serve Somebody', Shot Of Love-afsluiter 'Every Grain Of Sand' en de eerder voor Fallen Angels (2016) opgenomen cover 'That Old Black Magic'.



Dylan kort #3698

Bob Dylans Europese tournee gaat vanavond van start met een concert in Oslo. De grote vraag is natuurlijk in hoeverre de setlist identiek zal zijn aan de setlists van Dylans laatste tournee (zie bijvoorbeeld hier) en in hoeverre de setlist van vanavond een voorbode is voor de rest van de Europese concerten, waaronder de twee optredens in Amsterdam op 16 en 17 oktober. Voor het concert van 17 oktober zijn nog kaarten beschikbaar, zie hier.

De film Life Itself (2018) zit - ik citeer Hilda - 'bomvol met Dylan'. Als de trailer een indicatie is, heeft Hilda niks te veel gezegd. In de iets meer dan twee minuten durende trailer kom ik 2 Dylanposters (0:52 en 1:30) en een scène (0:58) die wel erg doet denken aan de hoes van The Freewheelin' Bob Dylan tegen. Voor de trailer zie hier. Dan is er nog een fragment uit de film online te bekijken met de titel 'Dylan', een gesprek tussen geliefden over de schoonheid van Time Out Of Mind, zie hier. [met dank aan Hilda]

Een van de hoofdrollen in Life Itself wordt gespeeld door Oscar Isaac, de man die ook speelt in de film Inside Llewyn Davis en de serie Moon Knight. In de eerste is Dylans 'Farewell' te horen, in de tweede 'Every Grain Of Sand', zie hierhier en hier

Hendrix Electric Requiem is een schitterend getekend comicbook over het leven en de carrière van Jimi Hendrix. Het is bekend dat Hendrix een liefhebber was van de muziek van Bob Dylan en dat hij Dylans 'All Along The Watchtower' de hitlijsten in heeft gezongen. Dylan komt drie keer voorbij in Hendrix Electric Requiem. 'All Along The Watchtower' komt verrassend genoeg niet als song voorbij in het boek, wel als titel / uitgangspunt voor een hoofdstuk waarin een droom van Hendrix wordt verbeeld. Daarnaast zijn de hoezen van The Times They Are A-Changin' en Blonde On Blonde in dit boek te vinden.

Onderstaande foto is helaas niet geweldig. Het geeft slechts een indruk.



Jochen - Markhorst - Crossing The Rubicon; Bob Dylans moderne klassieker

In Crossing The Rubicon; Bob Dylans moderne klassieker verdiept Dylankenner Jochen Markhorst zich in de majestueuze tekst, de onweerstaanbare muzikale begeleiding, de rijke muziekhistorische wortels en de literaire schittering van een van Dylans onverbiddelijke meesterwerken - en laat hij zien waarom het nummer thuishoort in de buitencategorie van nummers als Desolation Row, Like A Rolling Stone en Mississippi

Zo staat het op de achterflap van Jochen Markhorsts nieuwste boek en zo is het ook. In ruim 90 bladzijden neemt Markhorst de lezer mee langs de negen coupletten van 'Crossing The Rubicon', een song waarbij het zo makkelijk lijkt om gelijk naar Julius Caesar te wijzen als het gaat om de interpretatie van deze song van Rough An Rowdy Ways. Markhorst legt in zijn boek uit dat de vork toch net wat anders in de steel zit. Leon Russell, Little Walter, Dante, Gandalf, Joe Strummer, Rilke en Jim Morrison, allemaal - en meer - komen ze voorbij in Crossing The Rubicon; Bob Dylans moderne klassieker. Markhorst is wederom de schrijver van de verrassende vondsten en de legger van opmerkelijke connecties tussen een Dylansongs aan de ene kant en boeken, songs, schilderijen en films aan de andere kant. Nog meer dan in voorgaande boeken heeft Markhorst zich verdiept in de tekstafwijkingen van concertversies van de song waar hij over schrijft, in dit geval 'Crossing The Rubicon' en dat komt het boek zeker ten goede.

Wie eerder een of meerdere van de vele titels die Markhorst in de afgelopen jaren aan de Dylanbibliotheek heeft toegevoegd heeft gelezen, weet inmiddels dat zijn boeken behoren tot de top van de songinterpretaties binnen die Dylanbibliotheek. Crossing The Rubicon; Bob Dylans moderne klassieker is geen uitzondering. Ik kan Markhorsts nieuwste dan ook weer van harte aanbevelen.

Tribute To A Songpoet

In de derde week van oktober verschijnt het album Tribute To A Songpoet; Songs Of Eric Andersen. Op dit album 42 artiesten die een song van Eric Andersen hebben opgenomen, waaronder Bob Dylan. Of Dylans bijdrage de reeds bekende versie van 'Thirsty Boots' is, of dat hij een nieuwe bijdrage voor Tribute Of A Songpoet heeft opgenomen is op dit moment nog niet duidelijk. Ik hoop binnenkort meer te kunnen melden over dit album.


aanvulling 23 september: in april 2021 schreef Rolling Stone over dit album: 'in-the-works tribute album will include newly recorded covers of Andersen songs by Jackson Browne, Amy Helm, Scarlet Rivera, and others, as well as previously released renditions by Bob Dylan, Linda Ronstadt, and Rick Nelson.' Zie hier. Geen nieuwe opname van Bob Dylan dus. [Met dank aan Harmen!]

aantekening #8299 - Bob Dylan & Langston Hughes

Afgelopen zomer las ik
The Collected Poems of Langston Hughes. Met dank aan de lovende woorden van Beat-schrijver Ted Joans en enkele Hughes-gedichten in een bloemlezing, was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Wat ik vooraf niet had kunnen vermoeden, is dat Bob Dylan zich liet inspireren door enkele regels van Hughes. Ik schreef daar afgelopen juli voor een nieuw deel van de Bob Dylan aantekeningen over. Het was nooit de bedoeling om die aantekeningen online te zetten, maar een kort filmpje dat The Bob Dylan Center recent op Instagram zette deed me besluiten toch die twee korte Hughes-aantekeningen hier al te plaatsen. In dat filmpje op Instagram worden de te koop aangeboden boeken in de museumwinkel van The Bob Dylan Center getoond. Naast de boeken van en over Bob Dylan, zijn er boeken van en over onder andere Woody Guthrie en Andy Warhol te zien in het filmpje. En, wie goed oplet ziet ook The Collected Poems of Langston Hughes voorbij komen.

2 juli Afgelopen week weinig Dylan. Tien jaar geleden zou een nagenoeg Dylanloze week ondenkbaar zijn. Oké, in een verloren momentje heb ik wel wat gehoord en tijdens het lezen van De straatwaarde van de ziel van Roel Bentz van den Berg ben ik Dylan tegengekomen. Ik heb e-mails geschreven en ontvangen over Dylan. Ik heb gelezen in Time Out Of Mind; De Opstanding van een Oude Meester van Jochen Markhorst en tijdens het lezen in Langston Hughes’ Collected Poems moest ik een aantal malen aan Dylan denken. Best vaak eigenlijk wanneer je bedenkt dat ik pas zo’n honderd bladzijden in het vuistdikke boek gelezen heb. De gedichten ‘Forune Teller Blues’ – dat begint met ‘I went to de gypsy’ -, ‘Homesick Blues’ en ‘Po’ Boy Blues’ deden me respectievelijk denken aan Dylans ‘Went To See The Gypsy’, ‘Subterranean Homesick Blues’ en ‘Po’ Boy’, maar nergens lijkt er sprake te zijn van een directe invloed van Langston Hughes op Bob Dylan. De overeenkomsten zijn er alleen in mijn hoofd.

13 juli Vanochtend heb ik The Collected Poems van Langston Hughes uitgelezen (zie aantekening van 2 juli). Niet lang nadat ik ‘mevrouw Tom’ leerde kennen, kocht zij ergens op een marktje de elpee Nina Simone Sings The Blues. De tekst van de schitterende song ‘Backlash Blues’ op dit album is geschreven door Langston Hughes. Nooit geweten tot ik de tekst in The Collected Poems las. 
In de aantekening van 2 juli schreef ik nog dat overeenkomsten tussen gedichten van Langston Hughes en teksten van Bob Dylan alleen in mijn hoofd bestaan, nu denk ik daar anders over.
In 1940 publiceerde Hughes het gedicht ‘The Colored Soldier’. In dit gedicht staan de regels:

And I saw him standing there, straight and tall,
In his soldier’s uniform, and all.

Hier maakte Bob Dylan in ‘John Brown’ van: 

He stood straight and tall in his uniform and all

In ‘Seven Moments Of Love’ schrijft Hughes:

I wish I could tell you how much I don’t care
How far you go, nor how long you stay – 

Wat in Dylans ‘Someday Baby’ van Modern Times wordt:

I don’t care what you do, I don’t care what you say
I don’t care where you go or how long you stay

En tot slot doen Hughes regels

To a raindrop 
In the palm of my hand

in het gedicht ‘Dustbowl’ mij sterk denken aan die ene regel uit ‘Visions Of Johanna’: 

And Louise holds a handful of rain, temptin’ you to defy it

Staat het daarmee vast dat Bob Dylan in deze drie gevallen inspiratie vond in de gedichten van Langston Hughes? Bij de gegeven voorbeelden voor ‘Visions Of Johanna’ en ‘Someday Baby’ heb ik nog wel wat twijfel, maar als het om ‘John Brown’ gaat eigenlijk niet. Voor mij is het duidelijk dat de jonge Dylan de regels uit Hughes’ ‘The Colored Soldier’ gebruikte voor ‘John Brown’.

Dylan kort #3697

Jochen Markhorst heeft weer een nieuw boek uitgebracht, dit keer schrijft hij over een song van Rough And Rowdy Ways. De titel: Crossing The Rubicon; Bob Dylans Moderne Klassieker. Een nieuwe Markhorst is altijd goed nieuws. Zoals we inmiddels gewend zijn is het boek in het Nederlands, Duits en Engels verschenen, zowel als paperback als kindle.

T-Bone Burnett: Zoals bekend nam T-Bone Burnett vorig jaar enkele songs op met Bob Dylan, waaronder de onlangs geveilde versie van 'Blowin' In The Wind'. Het is al een tijdje de vraag welke songs nog meer opgenomen zijn. in zijn speech tijdens Americanafest, afgelopen vrijdag, noemde Burnett de titels van de zes met Bob Dylan opgenomen songs: 'Blowin' In The Wind', 'Gotta Serve Somebody', 'Masters Of War', 'Simple Twist Of Fate', 'The Times They Are A-Changin'' en 'Not Dark Yet', zie hier.

'Like A Rolling Stone': Ik weet niet meer hoe deze cover op mijn pad is gekomen, maar langer dan 20 seconden heb ik er nog niet naar kunnen luisteren. Wie houdt het tot het eind vol? Mitch Ryders versie van 'Like a Rolling Stone', luister hier. Uit een inmiddels gedateerd overzicht met Dylan-covers dat ik ooit bij een antiquariaat vond blijkt dat dit niet de enige Dylan-cover van Ryder is. Ik weet niet of ik die andere wil horen. Ik denk het niet...

"Imitation is the sincerest form of flattery" revisited

 Een kleine twee weken geleden plaatste ik hier onder de titel "Imitation is the sincerest form of flattery" een foto uit het boek Von Abbey Road zu Baby Road waarin de hoezen van Bob Dylans The Basement Tapes en Thelonious Monks Underground naast elkaar zijn gezet om een overeenkomst te tonen. Nogmaals die foto:


Gisteravond keek ik de documentaire Thelonious Monk; American Composer. Niet onaardig, vooral de concertbeelden maken deze documentaire de moeite waard. Iets voorbij de helft van de dcou moest ik even terugdenken het eerder geplaatste "Imitation is the sincerest form of flattery". Niet omdat in Thelonious Monk; American Composer de hoezen van The Basement Tapes en Underground naast elkaar getoond werden, maar vanwege een kost interviewfragment met Monk voor de Franse televisie en dan met name dit beeld:


Dit deed mij gelijk denken aan Dylans persconferentie in Parijs in mei 1966, aan bijvoorbeeld deze foto:

Een grappig toeval, natuurlijk. 
Ook aardig, sla Chronicles er nog eens op na om te lezen wat Bob Dylan over Thelonious Monk schreef: '"We all play folk music," he [Monk] said.'
~ * ~ * ~


aantekening #8290 (Joost Zwagerman, Moondog & Bob Dylan)

Pas na zijn zelfgekozen dood in september 2015 ontdekte ik het werk van Joost Zwagerman. Ik moet wat preciezer zijn: ik lees de essays van Zwagerman. Ik heb nu drie of vier essaybundels van de man gelezen, er ligt nog een hoge stapel bundels op mijn aandacht te wachten. Nu snap ik niet meer waarom ik lang gedacht heb dat zijn boeken niks voor mij zijn. Iets van schaamte voel ik wel.

Uit zijn essays blijkt dat Zwagerman onvoorstelbaar veel wist over onder andere literatuur, kunst en muziek. Daarom verbaasde het mij dat hij niet tot nauwelijks bekend was met Moondog. Althans, die conclusie trek ik na het lezen van de paar regels over Moondog in Transito (2006).

Een paar maanden geleden ontdekte ik, bij toeval, de muziek van Moondog. Die muziek  is niet makkelijk. Met alles wat ik over die muziek zeg, doe ik het te kort. Ik zwijg daar dus maar verder over. 

Moondog (1916 – 1999) – echte naam Louis T. Hardin – was een blinde muzikant, componist en dichter die – vaak verkleed als Viking – van 1950 tot 1974 in New York werkte als straatmuzikant. Veel mensen, zo heb ik ondervonden, krijgen een glazige blik in hun ogen wanneer je de naam Moondog laat vallen, maar wanneer je diezelfde mensen een foto van de man laat zien – bijvoorbeeld gemaakt door Diane Arbus, de fotograaf waar Zwagerman in Transito over schrijft – is er vaak herkenning.

Het is niet ondenkbaar dat Bob Dylan in zijn jonge jaren in New York deze Moondog tegen het lijf is gelopen, misschien zelfs heeft horen spelen op straat, zo bedacht ik me tijdens het lezen in Transito. Is daar bewijs voor? 

In Dylans boek Chronicles komt Moondog een keer voorbij, gelijk in het eerste hoofdstuk: ‘Moondog was a blind poet who lived mostly on the streets. He wore a Viking helmet and a blanket with high fur boots. Moondog did monologues, played bamboo pipes and whistles. Most of the time he performed on 42nd Street.’  

Het is wat mager, maar het zou dus zeker kunnen dat de jonge Dylan Moondog op straat heeft zien spelen. Een keer draaide Bob Dylan iets van Moondog tijdens een uitzending van Theme Time Radio Hour. Dat weet ik niet omdat ik tussen het lezen in Transito en nu ‘eventjes’ die honderd afleveringen van Dylans radioshow heb beluisterd. Dat weet ik doordat er op het forum van website Expecting Rain een verdomd handig overzicht staat van alles wat in Theme Time Radio Hour voorbij is gekomen. Wie op dat forum kijkt bij ‘The General TTRH ARTISTS INDEX Seasons I & II’ ziet dat Moondog een keer voorbij is gekomen en wel in aflevering 48. Thema van deze aflevering: New York. Een blik op ‘TTRH Playlists as per Year of Release : Season I 2006-2007’ op hetzelfde forum leert ons dat Bob Dylan ‘Bowery’ uit 1954 van Moondog draaide.

Dat maakt nieuwsgierig. Op de paar albums die ik van Moondog heb, komt geen song voor met deze titel. Dan maar even op de website Theme Time Radio Hour Archive luisteren naar bewust uitzending. Het gekke is dat op de tracklist op deze website Moondog niet genoemd wordt. Na het wegsterven van de laatste klanken van ‘Down And Out In New York City’ van James Brown is op de achtergrond muziek van Moondog te horen terwijl Bob Dylan iets vertelt over deze muzikant. In zijn lange praatje vertelt hij veel over Moondog, maar de titel van de op de achtergrond spelende song geeft hij niet. Het is in ieder geval niet ‘Bowery’, want ik ken herken de song, maar op alle albums van Moondog die ik heb staat geen ‘Bowery’. Waar heeft de samensteller van de lijsten rond  Theme Time Radio Hour op het forum van Expecting Rain deze titel dan vandaan? Dat is simpel. Bob Dylan begint zijn verhaal over Moondog met: ‘If you’re down and out in New York City you might find yourself on the Bowery.’

Wat draait Dylan dan wel Moondog in de 48ste uitzending van Theme Time Radio Hour? Het was even zoeken en vergelijken, maar ik ben er uit. Het is ‘Up Broadway’ van het album The Story Of Moondog uit 1957.

~ * ~ * ~

Het is vandaag 11 september, een opmerkelijke dag in Dylans discografie. Op 11 september 2001 – de dag waarop vliegtuigen het World Trade Center in New York binnenvlogen – verscheen in Amerika het album “Love And Theft”. In Europa lag het album al een dag eerder in de winkels, maar ook voor menig Europees Dylanliefhebber is 11 september – met ‘dank’ aan de aanslagen in New York – de dag om aan “Love And Theft” te denken.

Welke Dylanliefhebber denkt er op 11 september aan Under The Red Sky of Tempest? Deze albums zijn in Amerika verschenen op respectievelijk 11 september 1990 en 11 september 2012.

Ik begin deze dag niet met “Love And Theft", Under The Red Sky of Tempest. Ik had vanochtend nog geen vijf minuten mijn ogen open of mijn gedachten dreven af naar een concertopname uit 1998, Australië. De cd met die opname moet ik hebben, maar waar? De cd’s liggen verspreid over de drie verdiepingen van het huis. Eerst koffie, dan zoeken.

~ * ~ * ~

Dylan kort #3696

Subterranean Homesick Blues: In de vorige Dylan kort plaatste ik een link naar een bericht van Onze Taal over de zoektocht naar palindroomzinnen, Hans stuurde mij een link naar bijbehorende videoclip: "BOB" van Weird Al Yankovic, op ieder door Yankovic getoond bord staat een palindroom, zie hier.

Eerder stuurde Hans mij een link naar de videoclip van "Long Live The (D)evil" van de band Moriarty (inderdaad is deze band vernoemd naar Dean Moriarty, een van de hoofdpersonen van Jack Kerouacs On The Road). Ook in deze videoclip worden - net als in de openingsscène van Dont Look Back - borden met tekst omhooggehouden. Zie hier. Moriarty heeft ook het van Self Portrait bekende "Little Sadie" op het repertoire staan, zie hier. Bij deze laatste video moest ik de beeldkwaliteit veranderen om überhaupt iets te kunnen zien, let daar dus even op.

[met dank aan Hans]

Denver: "Neal Cassady, Kerouac’s model for Dean Moriarty — in the original 'scroll' typescript of the novel, Kerouac uses real names — was born and raised at 2558 Champa Street", schrijft Anne Margaret Daniel in haar stuk over Dylans twee concerten in Denver, afgelopen juli. De links in deze Dylan kort laten zich makkelijk aan elkaar kletsen. Zie hier. [met dank aan Peter]

The Bridge: gelijk maar een volgend bruggetje, een Dylan & de Beats-bruggetje: Issue 73 van fanzine the Bridge is verschenen en naar abonnees verstuurd. In deze aflevering van The Bridge een stuk van mij over Bob Dylan en Lawrence Ferlinghetti, zie hier.

Like A Rolling Stone: In "Dylan kort #3689" schreef ik over de documentaire Like A Rolling Stone; The Life And Times of Ben Fong-Torres. We zijn inmiddels bijna twee maanden verder, de film is in Amerika op Netflix te zien, in Nederland niet. Een misser, als je het mij vraagt. 

Enfin, Ben Fong-Torres was een journalist die voor Rolling Stone schreef, vandaar de titel Like A Rolling Stone voor deze film. 

Op 13 september verschijnt een boek van Jann S. Wenner, de grote man achter het tijdschrift Rolling Stone. Een keer raden wat de titel van zijn boek is, juist: Like A Rolling Stone; A Memoir, zie hier.

Genoeg voor vandaag. Met dank aan het stuk van Anne Margaret Daniel ga ik zo maar eens wat lezen in het boek dat al een tijdje op de stapel 'nog ongelezen' ligt: The Denver Beat Scene van Zack Kopp. Zou Bob Dylan nog in dit boek voorbij komen? Ik verwacht het niet.

"Imitation is the sincerest form of flattery"


 Foto van het boek Von Abbey Road zu Baby Road: Visuelle Cover-Versionen.

Dylan kort #3695

Drie nieuwe concerten in Engeland zijn toegevoegd aan de aanstaande Europese tournee:

2 november Manchester

4 november Oxford

5 november Bournemouth

Onze Taal is op zoek naar palindroomzinnen. Om dit onder de aandacht te brengen, gebruikt Onze Taal foto's van een Dylanparodie, zie hier. [met dank aan Hilda]

Associatie: Frank Heinen sloot zijn column in de Volkskrant van 31 augustus af met '"Alles" blijkt van dichtbij vaak minder dan het vanuit de verte leek.' Dat deed Hans denken aan regels uit Dylans 'Tight Connection To My Heart':

What looks large from a distance

Close up ain’t never that big

Logisch, zou je denken, al geldt dat niet voor Wilfried Dierick, zo blijkt uit de Volkskrant van 1 september:


[met dank aan Hans]

Bootleg Series vol. 17: De geruchten bleken niet te kloppen, gisteren geen aankondiging van het nieuwe deel van The Bootleg Series. Hoewel het ook nog steeds slechts een gerucht is dat dat nieuwe deel zal draaien om Time Out Of Mind, toch maar vast de volgende link voor het geval dit gerucht wel blijkt te kloppen: het leven van TOOM-producer Daniël Lanois is 15 songs, waaronder 'Love Sick', zie hier.

'Workingman's Blues' in Zwarte Zwanen 6, zie hier.

Nico Dijkshoorn: 'Duizendmaal liever luister ik naar een sombere Dylan, dan dat ik in een regen van gouden confetti ga staan tijdens een concert van Coldplay', zie hier. (De hele column zit achter een betaalmuur)