Dat gaat ook wel eens fout, soms door misverstanden of het door de tijd aangetaste geheugen. Soms met opzet, zoals in het geval van Daniel Mark Epstein. Epstein publiceerde in 2011 The Ballad Of Bob Dylan. In dit boek schrijft hij over concerten waar hij geweest is, te beginnen met Dylans concert op 14 december 1963 in Washington. Het probleem is dat Epstein voor zijn schrijven een geheugensteuntje zocht bij opnamen van andere concerten uit 1963 van Bob Dylan en daar onvoldoende duidelijk over was in zijn boek. Een absolute no go in non-fictie als je het mij vraagt. Bij non-fictie mag de lezer er vanuit gaan dat de schrijver er alles in zijn vermogen aan gedaan heeft om dat wat er staat te controleren op juistheid. Non-fictie is feiten, geen dikke-duim-verhalen.
Bij fictie is dat anders. Fictie wordt uit de dikke duim van de auteur gezogen en kan al dan niet opgeleukt zijn met feiten. Fictie is over het algemeen dan ook geen bron voor de informatiezoeker. Ik zou hier natuurlijk niet over schrijven als ik niet op een uitzondering was gestuit.
In 2019 verscheen de vuistdikke roman Outside The Gates Of Eden van Lewis Shiner. Die titel zorgde bij mij - zoals waarschijnlijk bij veel Dylanliefhebbers - voor een pavloviaanse reactie. En terecht, zo blijkt uit de beschrijving op de achterzijde van het boek: het in Outside The Gates Of Eden vertelde verhaal begint bij een concert van Bob Dylan in 1965. Wie Outside The Gates Of Eden leest komt tot de ontdekking dat het gaat om het concert van 25 september 1965 in Dallas, Texas. Een vreemde keuze voor een roman. Er circuleert geen opname van dit concert en op Olof's Files is slechts een gedeeltelijke setlist te vinden:
1. Desolation Row
2. Mr. Tambourine Man
3. To Ramona
-
4. Maggie's Farm
5. Like A Rolling Stone
Olof's Files geeft bijvoorbeeld een uitgebreidere setlist van het concert in Austin een dag eerder en van het concert van een paar dagen later, op 1 oktober in New York, is zelfs een complete setlist.
De reden waarom Shiner toch heeft gekozen om over het concert in Dallas te schrijven in zijn roman geeft hij in zijn Author's Note achterin het boek. In deze note bedankt hij Jim Savage met de volgende woorden: Jim Savage [...] turned me on to Bob Dylan back in 1965 and took me to the concert in Dallas that fall. Shiner was dus bij het concert in Dallas. Mogen we er dan van uit gaan dat (een deel van) wat hij schrijft over Bob Dylans concert op 25 september 1965 gebaseerd is op zijn eigen herinneringen? Wat hij schrijft in Outside The Gates Of Eden over Dylans Dallas-concert is niet alleen interessant, maar bevat ook meer informatie dan Olof's Files geeft. De belangrijkste zaken op een rijtje:
1. Het concert vond plaats in de sporthal van het SMU basketbal-team, ook wel Moody Coliseum geheten;
2. Op de vloer van de zaal lag een grijs, canvas dekzeil waarop klapstoeltjes stonden voor de concertbezoekers;
3. Entreeprijs was 4 dollar;
4. Het concert begon met de aankondiging ‘Columbia Recording Artist Bob Dylan’ waarna Bob Dylan het podium opliep, akoestische gitaar om zijn nek, en het publiek groette met niet meer dan een ‘Hi’;
5. De akoestische set opent met ‘Gates Of Eden’, tijdens dezelfde set speelt Dylan ook ‘Desolation Row’;
6. Tijdens de eerste set loopt een meisje naar het podium om Dylan laars aan te raken;
7. Tussen de twee sets is een korte pauze;
8. De tweede set – de set met band – opent met ‘Tombstone Blues’;
9. Tijdens de tweede set spelen Bob Dylan en band vervolgens ‘Baby, Let Me Follow You Down’, ‘It Ain’t Me, Babe’, ‘Just Like Tom Thumb’s Blues’ en ‘Like A Rolling Stone’;
10. Als toegift spelen Dylan en band ‘Maggie’s Farm’, Bob Dylan speelt tijdens de toegift geen gitaar, maar piano.
Dat lijkt een schat aan nieuwe informatie! Hoe doet die man dat? Terwijl ik hier over nadacht, dwaalden de gedachten af naar mijn eerste Dylanconcert, dat was in Rotterdam in 1998. Bijna een kwart eeuw geleden, daar moet ik toch wel het een en ander over kunnen opdiepen in mijn geheugen, zo bedacht ik. Op een stukkie papier krabbelde ik de feiten zoals ik me die herinnerde:
1. Voorprogramma was Van Morrison;
2. Dylan opende met 'Leopard-Skin Pill-Box Hat';
3. Dylan droeg witte schoenen of laarzen;
4. De zaal viel stil tijdens 'Not Dark Yet';
5. Van Time Out Of Mind speelde hij ook nog 'Make You Feel My Love';
6. Tijdens 'Desolation Row' zat een vrouw op haar hurken in het gangpad mee te lezen in Writings And Drawings;
7. 'You Ain't Going Nowhere' kwam nog ergens voorbij, tijdens de encores?
Verder kwam ik niet. Ik heb Olof's Files er even bij gepakt. Dylan speelde veertien songs tijdens dat concert. Ik kan slechts vijf titels uit mijn geheugen opdiepen en om het nog erger te maken: twee van die vijf songs heeft hij die avond in Rotterdam helemaal niet gespeeld! Mijn geheugen is geen goede bron, zo blijkt maar weer.
Bij Shiner is er nog veel meer tijd verstreken tussen het concert en de feiten uit het geheugen opdiepen dan bij mij. Hoe betrouwbaar zijn de door Shiner in Outside The Gates Of Eden genoemde feiten? Als Shiners geheugen op mijn geheugen lijkt, is die betrouwbaarheid niet super.
Ik heb contact met Lewis Shiner gezocht en hem gevraagd hoe betrouwbaar de in Outside The Gates Of Eden genoemde feiten zijn. Shiner blijkt een zeer vriendelijke man te zijn die al mijn vragen uitgebreid beantwoord. Nadat er meerdere berichten tussen hem en mij heen en weer zijn gegaan blijkt een deel van de feiten rond Dylans Dallas-concert uit Shiners geheugen te komen, een ander deel van de in Outside The Gates Of Eden genoemde zaken heeft Shiner online gelezen in verslagen over het bewuste concert of in stukken over concerten van vlak voor of na 25 september 1965. Verder geeft Shiner aan zijn herinneringen niet altijd te hebben vertrouwd en daardoor heeft hij voor al zijn herinneringen een tweede bron proberen te vinden, bij de herinneringen van andere concertgangers, online en in boeken. Met behulp van de van Shiner ontvangen informatie heb ik twee lijstjes kunnen maken: in Outside The Gates Of Eden genoemde feiten zoals Lewis Shiner zich deze herinnert en online gevonden informatie.
Geheugen:
1. Het concert vond plaats in de sporthal van het SMU basketbal-team, ook wel Moody Coliseum geheten;
2. Op de vloer van de zaal lag een grijs, canvas dekzeil waarop klapstoeltjes stonden voor de concertbezoekers;
4. Het concert begon met de aankondiging ‘Columbia Recording Artist Bob Dylan’ waarna Bob Dylan het podium opliep, akoestische gitaar om zijn nek, en het publiek groette met niet meer dan een ‘Hi’;
6. Tijdens de eerste set loopt een meisje naar het podium om Dylan laars aan te raken;
7. Tussen de twee sets is een korte pauze;
9. 'Just Like Tom Thumb's Blues'.
Online gevonden, al dan niet in verslagen van het concert van 25 september 1965:
3. Entreeprijs was 4 dollar;
5. De akoestische set opent met ‘Gates Of Eden’, tijdens dezelfde set speelt Dylan ook ‘Desolation Row’;
8. De tweede set – de set met band – opent met ‘Tombstone Blues’;
9. Tijdens de tweede set spelen Bob Dylan en band vervolgens ‘Baby, Let Me Follow You Down’, ‘It Ain’t Me, Babe’ en ‘Like A Rolling Stone’;
10. Als toegift spelen Dylan en band ‘Maggie’s Farm’, Bob Dylan speelt tijdens de toegift geen gitaar, maar piano.
Gezien de zorgvuldigheid waarmee Shiner met zijn herinneringen om is gegaan tijdens het schrijven van Outside The Gates Of Eden - voor iedere herinnering heeft hij een tweede bron proberen te vinden - schat ik in dat we dat wat hij uit zijn geheugen heeft opgediept met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid als feit mogen accepteren en daar zitten zeker wat nieuwe feiten bij: de naam van de concerthal zoals door Shiner gegeven wijkt (iets) af van de naam zoals gegeven op Olof's Files. Het spelen van 'Just Like Tom Thumb's Blues' wordt niet genoemd op Olof's Files en de anecdote van de dame die naar voren loopt om Dylans laars even aan te raken, vind ikzelf mooie detail.
Ik kan het boek Outside The Gates Of Eden aanraden, de beschrijving van Dylans concert op 25 september 1965 in Dallas, Texas is naar mijn smaak dusdanig goed, dat Shiner de lezer voor even meeneemt naar dat ene moment in de Dylangeschiedenis.
Ga dat boek lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten