Achtste open brief

"Als je iets wilt zeggen en je wilt dat de mensen luisteren, dan moet je een masker opzetten."
- Banksy - 

Mister D,

Ik heb net een documentaire gezien over Banksy. Goede kunstenaar, des te pijnlijker dat de documentairemakers een groot deel van hun film hebben gevuld met de verschillende inmiddels ondernomen zoektochten naar de echte naam van Banksy en verdomd weinig tijd besteden aan de daadwerkelijke kunst. Wat de geboortenaam van de persoon achter de kunstenaar Banksy is, is niet interessant. De man of vrouw of het collectief heet Banksy, daarmee basta. Kijk naar de kunst.

In Amsterdam is het Moco, een museum met veel werken van Banksy. Ik ben daar een paar jaar geleden geweest en liep met gemengde gevoelens er weer uit. Allereerst bleef de vraag maar door mijn hoofd spoken of werken van Banksy in een museum thuishoren, of behoren deze uitsluitend op muren, op straat waar ze voor de toevallige passant te bewonderen zijn? Ik heb het antwoord op die vraag niet en de net gekeken documentaire heeft me alleen maar verder van het antwoord gebracht. Ik neig naar de straat voor de werken van Banksy, maar de beelden in de documentaire van New Yorkers die bovenop een geparkeerde auto klimmen om de nieuwste Banksy te zien doen me twijfelen, om nog maar te zwijgen over de baby die op de stoep voor een Banksy werd gezet om een foto te kunnen maken of de eigenaar van een boksschool die de opbrengst van de verkoop van een Banksy op zijn deur gebruikte voor het redden van zijn - en nog zeven - sportschool werd bedreigd omdat hij "de straat" een kunstwerk ontnam.

Ik denk vaak aan wat je zei in een interview in 1965:

Great paintings shouldn’t be in museums. Have you ever been in a museum? Museums are cemeteries. Paintings should be on the walls of restaurants, in dime stores, in gas stations, in men’s rooms. Great paintings should be where people hang out. (...) You pay half a million and hang one in your house and one guest sees it. That’s not art. That’s a shame, a crime. (...) Just think how many people would really feel great if they could see a Picasso in their daily diner. It’s not the bomb that has to go, man, it’s the museums.

en hoe dat contrasteert met de tentoonstellingen van je werken als beeldend kunstenaar van de laatste jaren.

Banksy had een manier gevonden om zijn werk aan de wereld te tonen buiten de musea, maar met succes kwam de annexatie van de mannen en vrouwen met diepe zakken die hun centen gebruiken om kunst van openbaar naar beperkt toegankelijk te verplaatsen. Die zin klinkt alsof ik vanmiddag nog het museumplein op ga met een bord "sluit de musea", wachtend op het waterkanon. Dat doe ik niet. Musea hebben een functie.

Hang een Vermeer in een McDonalds en de pleuris zal uitbreken.

Nogmaals, ik heb het antwoord niet.

De documentaire over Banksy eindigt met het citaat dat ik boven deze brief heb gezet. Bij het zien van dat citaat moest ik gelijk denken aan de Rolling Thunder Revue-film van Scorsese. Men denkt vaak dat maskers er zijn om de ware identiteit te verhullen, maar een masker wordt minstens net zo vaak gebruikt om een nieuwe identiteit te onthullen. Dit laatste wordt vaak vergeten.

Tom Willems is niet de naam die ik van mijn ouders kreeg toen ik werd geboren, het is een masker zodat ik de waarheid kan spreken. Of mensen luisteren, weet ik niet. Het maakt ook niet uit, het aantal luisteraars beïnvloed de inhoud van mijn verhaal niet. Mijn verhaal vandaag is simpel: zoek niet de ware identiteit van Banksy, zoek de werken.

T. (whoever that is...)